Zasady dydaktyczne
Komeński był nie tylko duchownym i dydaktykiem, ale też płodnym autorem. W sumie napisał około 250 krótszych i dłuższych dzieł. Oto niektóre z jego zasad dydaktycznych:
O ilości przekazywanych informacji:
„Nauczający niech uczy nie tyle, ile może nauczyć, ale tyle, ile uczeń zdoła pojąć”.
O metodach nauczania:
„Dobrze uczyć — to znaczy sprawić to, aby ktoś drugi uczył się szybko, w sposób przyjemny i dokładny”.
„Od nauczyciela wymaga się, aby (...) umiał cierpliwie odnosić się do tych, którzy nie mają wiedzy, a energicznie tępić samo nieuctwo”.
„Niczym też innym nie jest nauczanie, jak ukazywaniem różnic pomiędzy rzeczami (w zakresie różnorodnych celów, form i przyczyn). (...) Kto więc dobrze ujmie różnice, ten dobrze uczy”.
O logicznym związku:
„Rzeczy, które nie trafiają do żadnego zmysłu, nie mogą być rozumiane ani ocenione, nie mogą też być powierzone pamięci”.
„Rzeczy całkowicie oderwane od okoliczności ani się łatwo nie dają zrozumieć i ocenić, ani powierzyć pamięci”.
O zrozumieniu:
„Rozumienie rzeczy polega mniej więcej na tym, aby uzyskać rozeznanie, po co, dlaczego i w jaki sposób każda rzecz ma się do każdej swej części i jak oraz o ile różni się ona od sąsiednich”.
„Należy czytać jakąś rzecz, po pierwsze, po to, aby wiedzieć, co zawiera, po wtóre, aby ją zrozumieć, po trzecie, aby uzyskać jej odbicie w umyśle, po czwarte zaś — należy ją cicho powtórzyć, aby sprawdzić, czy przyswoiliśmy ją sobie dość trwale”
(tłumaczenie: K. Remerowa).
